Stari grad Zvornik – srednjovjekovna tvrđava nad Drinom

Stari grad Zvornik, poznat i kao Đurđev grad ili Kula Grad, jedna je od najvećih i najimpozantnijih srednjovjekovnih tvrđava u Bosni i Hercegovini. Smještena na brdu Mlađevac, iznad rijeke Drine i Zvorničkog jezera, tvrđava dominira panoramom grada i pruža jedinstven spoj istorije, arhitekture i prirodnih ljepota. Zahvaljujući svom strateškom položaju, stoljećima je bila važno vojno i trgovačko središte.

Istorijski kontekst

Izgradnja tvrđave datira iz kraja 13. ili početka 14. vijeka. Prvi pisani trag potiče iz 1410. godine, kada je bila u posjedu moćne feudalne porodice Zlatonosović. Legenda tvrdi da je utvrdu sagradila „Prokleta Jerina“, supruga despota Đurađa Brankovića, po kome i nosi naziv Đurđev grad, iako ovaj podatak nema istorijsku potvrdu.

Tokom Osmanskog perioda, od sredine 15. vijeka, tvrđava je proširena i dodatno utvrđena, dok je od 1878. do 1918. bila pod austrougarskom upravom. Kroz vijekove je igrala ključnu ulogu u odbrani granice, kontroli trgovačkih puteva i zaštiti stanovništva.

Razvoj i prostorna struktura

Kompleks Starog grada Zvornik obuhvata tri međusobno povezana dijela:

• Donji grad – sa glavnim gradskim vratima i prilaznim utvrđenjima.
• Srednji grad – najstariji dio tvrđave sa Velikom kulom visokom oko 20 metara.
• Gornji grad – smješten na najvišoj tački (oko 400 m nadmorske visine) sa koje se pruža panoramski pogled na Drinu i okolinu.

Ukupna površina tvrđave iznosi približno 39.000–49.000 m², a obuhvata kule, bastione, bedeme, kazamate, magacine, barutane i odbrambene rovove.

Turistička ponuda i doživljaj

Danas je Stari grad Zvornik proglašen nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (2005. godine) i jedna je od ključnih atrakcija ovog kraja. Posjetiocima nudi:

• Vidikovce s pogledom na Drinu, Zvorničko jezero i grad.
• Šetnje kroz istoriju – obilazak Donjeg, Srednjeg i Gornjeg grada.
• Tematske staze – poput „Jerininog puta kamena“ i „Jerininog puta strasti“ koje povezuju različite dijelove tvrđave.
• Kulturne manifestacije – uključujući “Noć tvrđava”, koncerte i izložbe na otvorenom.

Do tvrđave se može doći pješačkom stazom dugom oko 1,7 km ili asfaltnim putem (cca 7 km) iz pravca Srpske Varoši i naselja Zlatne vode.

Ekonomski i turistički značaj

Kao najprepoznatljiviji simbol Zvornika, tvrđava ima značajnu ulogu u razvoju lokalnog turizma. Povećava broj posjetilaca, podstiče ugostiteljsku i uslužnu djelatnost te doprinosi promociji kulturno-istorijskog nasljeđa Bosne i Hercegovine. Uključivanje u regionalne turističke rute čini je atraktivnom destinacijom za domaće i strane turiste.

Stari grad Zvornik je spoj legende, istorije i prirode, koji svjedoči o burnim vremenima i vještini srednjovjekovnih graditelja. Njegovi bedemi i kule, uz predivan pogled na Drinu, pružaju nezaboravan doživljaj svim posjetiocima. Za ljubitelje istorije, fotografije, prirode i kulturnih manifestacija, ova tvrđava je nezaobilazna tačka na turističkoj mapi Bosne i Hercegovine.